Το αρχικό κείμενο μπορείτε να το βρείτε στον παρακάτω σύνδεσμο:
φ
Παρακάτω ακολουθεί το κείμενο, όπως αυτό εξάχθηκε με αυτοματοποιημένο τρόπο. Για την ακρίβεια του κειμένου, παρακαλούμε να αναφερθείτε στο πρωτότυπο αρχείο
“…
@@@ 1 @@@
Βουσολίνου Ανυφαντή Ελένης
«Καποδίστριας, Ελλάδα, Ευρώπη»
Στις περιπτώσεις εκείνες κατά τις οποίες πολέµιοι της κάθε προσπάθειας ανάπτυξης
καιροφυλακτούν ενάντια σε προσωπικότητες που παλεύουν, µε κίνδυνο ακόµη και της ζωής
τους, για τη δηµιουργία δινατοτήτων διαµόρφωσης θετικών παραγόντων καὶ την άρση
αδιεξόδων σε ζητήµατα κοινής υπόθεσης, δεν καταστρέφεται µόνο η κάθε ανάλογη ευκαιρία,
« αλλά, τελικά, η χάραξη ενός ενιαίου σχεδίου, ικανού να φέρει την πατρίδα µας σε µια
σταθερή πορεία ανάπτυξης. Και εδώ εντάσσεται η υπόθεση Καποδίστρια.
Πλησιάζοντας προέ τίς 27 Σεπτεµβρίου, µε τα όσα τελικά συνέβησαν εκείνο το κυριακάτικο
ξημέρωμα του 1831, γύρῳ στις 6.00 π.µ., στην είσοδο τουῦ ἱερού Ναού του Ἁγίου Σπυρίδωνα
της πρωτεύουσας της Ἑλλάδας, του Ναυπλίου, αν καὶ φαινόταν να φθάνει η αποφυλάκιση του
Πετρόµπεη Μαυρομιχάλη, κατόπιν απόφασης του Κυβερνήτη, η Ελλάδα περνούσε σε µια
κατάσταση πουὺ οριστικά θα ελεγχόταν από τις Μεγάλες Δυνάμεις. Η δολοφονία του
Ώ1ποδ’ίστρια, από τους .συγγενείς του Ιετρόμπεη, το Γεώργιο καὶ τον Κωνσταντῖνο
Μαυρομιχάλη, γιὸ καιὶ αδερφό αντίστοιχα, ακριβώς τη στιγμή της εισόδου του για το
εκκλησίασµά του, που το θεωρούσε αδιάσπαστη αξία της ζωῆς του, αποτελεί μέχρι καὶ
σήμερα θέµα που, πέραν τοῦ ότι έχει σημαδέψει την υπόθεση της Ελλάδας, απὀ την άλλη
εἶναι το θέµα που έχει παραμείνει χωρίς τελικό πόρισµα βάσει των πάμπολλών ερωτηματικών
του.
Στη Μάνη τις ημέρες εκείνες του Σεπτέμβρη του Ι831, εκεΐίνες ποὺ καθόριζαν την τύχη της
Ἑλλάδας, που µόνο ο Καποδίστριας αντικειµενικά καὶ πραγματιστικά είχε απομακρύνει από
την κατάσταση του χάους της σκλαβιάς και των τοπικών συµφερόντων, που η κάθε φατρία
εἶχε επιτεΐνει, φαινόταν να σταματούν οι ταραχές, ακριβώς γιατί όδευε η θετική εξέλιξη στη
σχέση Καποδίστρια- Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη. Η παρουσία και η δράση τουῦ Γεώργιου καιὶ
Κωνσταντίνου µόνο άκαιρη έμοιαζε, αφού αναµενόταν να υπάρξει οριστικό τέλος στη μεταξύ
τους αντιπαλότητα. Από την άλλη, ὠστόσο, δεν έπαυαν τα συνεχή λόγια µίσους προς τον
Καποδίστρια ειδικά μέσα από την εφημερίδα «Απόλλων» τοῦ Πολυζωίδη, εκφράζοντας την
αντιπολίτευση που τον χαρακτήριζε για τσαρικό απολυταρχικό πνεύμα καιὶ για εφαρμογή
σχεδίων που, δήθεν, υπονόμευαν τα ανθρώπινα δικαιώματα, χωρίς, ὠστόσο, να
στοιχειοθετεῖίται η κάθε οιναφορξ ποὺ τελικά αποτελούσε ιδεολόγηµα στηλίτευσης µε
καθαρά ιδιοτελή βαθύτατα σι;µφέροντα. Καῑ σαν µια προδιαγεγραµµένη πορεία ποὺ ουδείς
πατριώτης δε σταµάτησε εις βάρος της Ελλάδας, την οποία οι πάντες τόσο κόπτονταν ότι
λάτρευαν, αλλά και που παράλληλα η δίνη των τεκταινόµενων δεν ἦταν αιτία φυγής για τον
!
@@@ 2 @@@
Καποδίστρια, ο οποίος ἦξερε καλά περί της απειλής της ζωής τουῦ καὶ ποτέ δεν επιδίωξε τη
δική του σωτηρία αποµακρυνόµενος από την ελληνική υπόθεση. Τελικά, μυσταγωγικά καιὶ με
απόλυτη υπακοή στο ὕψιστο καθήκον του,, γινόταν ο πρώτος αρχηγός κράτους που έδινε µε
τη θυσία του παράδειγµα χριστιανικής πολιτικής ηθικότητας απέναντι στη γενικότερη
αχρειότητα του καιρού του. ΄
Αν λάβουμε υπόψη την άποψη του ίδιου, δε, του Πετρόμπεη Μσαυρομιχάλη, όπως την
εξέφραζε µέσα από την επιστολή του προς τον ίδιο την 13 Ιανουαρίου Ι824, µε την
-. προσφώνηση «Προς τον εξοχότατον κ. Τωάννην Α. Καποδίστριαν», αποτυπώνεται η απόλυτη
πίστη όλων στο φα|-ια εκείνου, ποὺ χαρακτηρίζεται µέσα από τα ίδια τα λόγια τοῦ ως
αθάνατος λόγω τηξ Έρετής του, την οποία απέδειξε παράλληλα µε την αγχίνοιά τοῦ, ποὺ
αποτέλεσαν, καὶ οι δύο, βασικές συνιστώσες για την απομάκρυνση της πατρίδας από την
εξωλεστάτη τυραννία, την αµάθεια, την πλεονεξία, την απουσία του νόµου, το δίκαιο του
ισχυροτέρου, τα. ιδιοτελή συµφέροντα των φατριών καὶ τοῦ. καθενός ξεχωριστά που
επιβουλευόταν την Ελλάδα λόγω του ὁτι ο καθείς «νομίζει τον εαυτόν τοῦ τον κέντρον της
φ΄)σεω’ς». Και, τελικά, προοικονομείται ότι ο ἴδιος θα στερεώσει την ανεξαρτησία του
Ἓθνους, καθώς, ὀνύτως, µε τη δυναμική πολιτική τοῦ καὶ την αναβλητική αρνησυκυρία προς
τα ανακτοβούλια των Μεγάλων Δυνάμεων κατόρθωσε την πολιτική αυτοτέλεια της Ἑλλάδας,
καὶ παράλληλα σηµατοδότησε καιὶ την υπέρτατη θυσία του, καθώς ήδη ο Πετρόμπεης
Μαυρομιχάλης αναγνώριζε το ηθικό μεγαλείο του: « Η εξοχότης σου έχεις βέβαια φυσικήν
ροπήν να θυσιάσης καὶιτην ζωήν Σου δια τηὴν σωτηρίαν της».
Και, συγχρόνως, ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης τονίζει: Ας ίδη λοιπόν πραγµατικώς η
πανάποτµος Ἑλλάς την εκπλήρωσιν του ιερωτάτου τούτου χρέους σου, ἦτοι σε περιµένει µε
ανοικτάς τας αγκάλας». Και, όντως, τον περίµενε, και όντως ο ἴδιος εκπλήρωσε τη σωτηρία
της καὶ όντως οι αγκάλες της Ελλάδας ἄνοιξαν, µόνο που έκλεισε η δική του ζωή .
Ἡ δολοφονία του Κερκυραίου Κυβερνήτη, που παράτησε κάθε αξίωμα, όπως από όσα, για
παράδειγµα, απλόχερα η Ῥωσία του έδινε, αλλά καὶ ποὺ έθεσε τις βάσεις για το
ομοσπονδιακό σύστημα της Ἐλβετίας, εξ ου καὶι η ανάδειξή του ως εθνικού ήρωα της χώρας
(και εδώ, ειρήσθω εν παρόδῳ, τίθεται το ερώτημα για το εάν εµείς οι Έλληνες έχουμε την
ἴδια αντίληψη για την έννοια «εθνικός ήρωας» καὶ τη μεγάλη συµβολή του Καποδίστρια)
αποτελεί την πρώτη περίπτωση δολοφονίας Αρχηγού Κράτους στην Πολιτική Ἱστορία της
Νεώτερης Ἑλλάδας, καὶ πνι.κότξρα µια ξεχωριστή πολιτική δολοφονία στην παγκόσµια
Ἱστορία, γεγονός πουὺ δεν εξετάστηκε, έως καὶ σήμερα, µε πλήρη διαφάνεια, µε σκοπό την
απόλυτη διαλεύκανση.
@@@ 3 @@@
Για τα ἄτομα ποὺ ἥταν κοντά στο Γεώργιο καὶ τον Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη δεν υπάρχουν
απαντήσεις για το ρόλο τοὺς, ὡστόσο αυτή η αποσιώπηση δεν έδωσε τη δυνατότητα της
πλήρους και ολοκληρωμένης διαδικασίας ανάδειξης όλων των δεδοµένων που ἔέπαιξαν, ἤ ποὺ
μπορεί να έπαιξαν, το δικό τοὺς µερίδιο ευθύνης στο στυγερό γεγονός. Δεν ἦταν µόνο ο
Μέττερνιχ που πολεμούσε τον Καποδίστρια, η αγγλική καὶ η γαλλική πολιτική αποτελεί άλλη
µια παράµετρο ιδιαίτερης προβληματικής προσέγγισης απέναντι στο μµεγαλόπνοο ἐργο τοῦ
μαρτυρικού Καποδίστρια.
Όσο, πάντως, κι αν οι Μεγάλες Δυνάμεις εἶχαν απόλυτο λόγο να περιοριστεί, ἡ καιὶ να
αφανιστεί, η συμβολή του Καποδίστρια στη διαµόρφωση του Ελληνικού Κράτους, ὦστε να
παραμένει η Ελλάδξ :δέσµια στο δικό τοὺς έλεγχο, καὶι αυτό µε κάθε παράµετρο και ανάλογα
µε κάθε τοµέα, πραγµατικότητα ποὺ είχε τη δική της σηµειολογική και πραγµατιστική
διάσταση, επιπλέον παράγοντας υπήρξε και η υποχθόνια αντίδραση Ἑλλήνων που πάνω από
όλα έθεταν ιδιοτελή συµφέροντα. Τέτοια ήταν, για παράδειγµα, η περίπτωση των ανθρώπων
της Μάνης πουὺ ήθελαν το δικό τοὺς ανεξάρτητο τελωνείο αλλά καιὶ όσων πρέσβευαν τη
ι:ευκ:’εΐ:;ςιι.σ1τ1 λειτουργίας προνοµίων που, ὠστόσο, ἦταν αντίβαρο στην ἴδια την ανάπτυξη της
Ἑλλάδας µε όρους αποτίναξης των πρωτείων της κάθε οµάδας.
Περαιτέρω, ο Ιωάννης Ιζαποδίστριας µέσα από το συνολικό τουῦ έργο στο διάστηµα των 3
χρόνων, ἃ μηνών και 20 ηἡμερών από όταν πρωτοπάτησε στην Αἴίγινα, στις 11 Ιανουαρίου
1828, μέχρι καὶ τις 27 Σεπτεµβρίου 1831, µε συνθήκες άκρως απλοϊκῆς διαβίωσης και
αρνούμενος μισθό, για να µην επιβαρύνει την πενιχρότητα τοῦ ελληνικού δηµοσίου,
προσπάθησε να συνταιριάξει ἕναν ιδιόµορφο αγώνα: από τη µια να διαµορφάώσει τα
ερείσµατα για την αποσάρθρωση του προυχοντισμού, απὀό την άλλη να μετακενώσει µε
εκλαϊκευμένα μοτίβα στο λαό κάθε πηγή γνώσης και τεχνικής µε σκοπό τη συνεχή και
σταδιακή ανύψωσή του µε κύρια βάση το πνεύμα της χριστιανικῆς αδελφοσύνης και όχι
κάποιας απαρχαιωµένης θρησκοληψίας.
Συγχρόνως, µε την επιχειρούµενη διοικητική διαµόρφωση και την ἄμεση αποκέντρωση, όπως
µε τὴν ἵδρυση Στρατιωτικῆς Σχολἠς καὶ Πολεμικού Σχολείου στον Πόρο, νοµισματοκοπείου
στην Αἴγινα, χρηματιστικῆς εθνικής τράπεζας, ασφαλιστικῆς εταιρίας ναών, δικαστηρίων
έθετε τα εχέγγυα λειτουργίας ενός σύγχρονου ευρωπαϊκού κράτους µε καθαρά. ελληνική
ταυτότητα καιὶ αυτοτέλεια, κάτι που ουδείς έως τότε δεν είχε καταφέρει, αλλά και στα αµέσως
επόµενα χρόνια ουδείς δεν ψ11γμ&τωσε, αφού η βαυαροκρατία καὶ η δανειστική διαχείριση
απομάκρυναν από τις επιτεύξεις του πρώτου Κυβερνήτη. Τελικά, µέσα σε ἑέναν ασταµάτητο
Γολγοθά ζωτικό ήταν το αιτούµενο της γενίκευσης της εκπαίδευσης, αφού ἑἔπρεπε να
καταπολεμηθεί ο αναλφαβητισμός, να ξεπεραστεί η πενία του μεγάλου μµέρους του
“‘
@@@ 4 @@@
πληθυσμού στην επικράτεια, ενώ, πάντα, όπως έλεγε καιὶ επικαλούταν, παράλληλα
χρειαζόταν η βοήθεια του Θεού.
Ἔτσι, η στοιχειώδης εκπαίδευση ορίστηκε υποχρεωτική, µε τα απαραίτητα, για την εποχή
εκεΐνη, μαθήµατα, δηλαδή γραφή, ανάγνωση, αριθμµητική, γραμματική, γραμμική ιχνογραφία,
ορθόδοξη κατήχηση, µέσα από εκκλησιαστικά κείµενα καὶ τα έργα του Αισώπου. Ό
προσανατολισµός αυτός της. εκπαίδευσης έφερνε την έἐνταξη του μµαθητευόµενου στην ἴδια
την κοινωνία µε Ὁστοιχεία συναίνεσης και για αυτό δεν αποσκοπούσε στην απλή και
‘ μηχανιστική παροχή γνώσεων, αλλά, βαθύτερα, στην πολύπλευρη ανάπτυξη της
προσωπικότητας, προοικονομώντας το Άρθρο 16 του Ελληνικού Συντάγµατος, πάνω στο
οποῖο ο κάθε ι:ις::΄τιπ’ιΐΕ5ε1ι;τιις«:’>ς, πάνω από ὁὅλα, καλείται να ενεργεί ως λειτουργός. Ὁ
προσανατολισµός, δε, της εκπαιδευτικῆς πολιτικῆς του δεν έμενε σε θεωρητικό πλαίσιο,
αντίθετα αποσκοπούσε καὶ στην προετοιμασία του νέου για την αγορά εργασίας, εξ ου καὶ
ἵδρυση και λειτουργία της Γεωργικής Σχολἠς στην Τίρυνθα, ενώ µε το Ορφανοτροφείο στην
Αἴγινα καὶ την Εκκλησιαστική Σχολή στον Πόρο εστίαζε στην παροχή έργων χριστιανικής
ι1νιΐ5ιο;ι:ι-΄:7ιε’ιιπις και ανθρωπιστικής αρωγἠῆς σε κάθε αδύναμο και ἄκληρο της κοινωνίας,
ιδιαίτερα προς τα ὀρφανά τῶν χρόνων εκεΐίνων. Παράλληλα, η παροχή εκπαίδευσης των νέων
μέσα σε χώρους εργασίας προετοίµαζε ακριβώς για την δια βίου µάθηση και την εργασία,
δίνοντας αξία καὶ στην τεχνική εκπαίδευση.
ἸΜε την επιλογή του, δε, στα πρόσωπα που ενίσχυαν το εκπαιδευτικό πρόγραμμα, όπως τον
Ανδρέα Μουσοξύδη, τον Ιωάννη Κοκκώνη, το Γρηγόριο Κωνσταντά, τον Ιωάννη Βενθύλα ,
μέσα από την καινοτόµο διαδικασία της αλληλοδιδακτικής, µε το επιδιωκόµενο µειωμένο
κόστος λειτουργίας, ἦταν δυνατή η διάχυση των αξιών της αρετής, τοῦ πατριωτισμού, της
µάθησης, της πρακτικής γνώσης, και πάντα τουῦ αλληλοσεβασμού. ἘΕπιπλέον, ο συνδυασμός
της Εκπαιδευτικῆς του πολιτικής µε ελβετικά δεδοµένα, όπως µε τις αρχές του Πεσταλότσι,
του ελβετικού ινστιτούτου στο [βερντόν, των ελβετικών απαιδευτηρίών του παιδαγωγού
Φέλενμπεργκ, µε ιδιαίτερη προσοχή για την παροχή µάθησης στα κωφάλαὩλα παιδιά, απέδιδε
πρωτοποριακά τη βιωματική διδασκαλία καὶ τη] συμμετοχή όλων για την κατάκτηση των
εκπαιδευτικών αγαθών καιὶ το φωτισμό τουῦ ελληνικού έθνους. ς
Όλη αυτῆ η εκπαιδευτική πολιτική καιὶ η διαχείρισή της δεν τον απομάκρυναν από το
επιπλέον έργο που κάθε φορά αναλάµβανε, όπως όταν, πριν την απόφαση της Τρίτης
Εθνοσυνέλευσης της Τροιζτ’]κ1(>ις;,. εἴχε να φέρει εις πέρας, καὶ πέτυχε απόλυτα, την
εγκαθίδρυση στην Ελβετία ενός ισχυρού πολιτειακού μµορφώματος µε την εξασφάλιση
ουδετερότητας και τη διαµόρφωση ισχυρής ελβετικῆς φιλίας, γεγονός ποὺ επιτεύχθηκε µετη
συνδροµή του Ελβετού φίλου του Εὐνάρδου. Επίσης, δεν τον αποπροσανατόλισαν και από το
Α
@@@ 5 @@@
έργο ολοκλήρωσης της ανεξαρτησίας της Ελλάδας, αφού οι κατάλληλοι χειρισμοί του ἔφεραν
την πολιτική ανεξαρτησία της Ἑλλάδας, καθότι ο ίδιος ο Καποδίστριας µε τις παρεμβάσεις
του στα ανακτοβούλια της Ευρώπης δεν άφηνε περιθώριο δηµιουργίας Ελληνικού Κράτους
υποτέλειας.
Δεν είναι, λοιπόν, τυχαίο το ὁτι η πηγαία χριστιανική αρετή του καὶ η πραγματιστική του
πολιτική, σε όλους.τους τοµείς, µε όποια ιδιότητα ενεργούσε, οδηγούσαν σταθερά στο έργο
‘.της εθνικής ώιοκλ’ήρωσης’ µακριά από συµπτώματα ρεβανσισμού και προσωπικής ανάδειξης.
Δεν εἶναι τυχαίο ότι, όταν ο Τσάρος προσπαθούσε να τον πεῖσει να µη δεχτεί την πρόταση
της Γ ΈθνοσυνέΜυ&:|ς για την επιστροφή του στην πατρίδα του , πλέον µε το αξίωμα καὶ το
ρόλο του Κυβερνήτη, εκείνος, στις 27 Μαρτίου 1827, απαντούσε: «Μεταβαίνω στην Ελλάδα,
την πατρίδα µου, ὡς Έλληνας. Καῑι μόνο ὡς Ἕλληνας θα αγωνισθώ να την βοηθήσω και τον
µαρτυρικό και γενναῖο λαό της» µε το κύριο µέλημά του στην ανύψωση κάθε Έλληνα,
πνευματικά καιὶ ηἠθικά, µε την εφαρµογή της γενικευμένης εκπαίδευσηςβασισμένης στη
χριστιανική πίστη χωρίς αµετροέπεια και υπερβάσει. Ἡ έκθεση του Κοκκώνη στα τέλη του
1830 αποτυπώνει-την ε:πϊιτυχή πραγµάτωση της πολιτικῆς τουῦ αυτής καιὶ το γεγονός της
γενεσιουργικής λειτουργίας της εκπαίδευσης εν γένει, µε τις αρχές της ελληνικής παιδείας
που αποτυπώνει την ελληνική ταυτότητα πάνω σε αξίες καὶ ιδανικά, οπότε καιὶ δικαιολογείται
η ανάδειξη τουῦ Ιζυβερνήτη ς θεµελιωτής της ελληνικῆς εκπαίδευσης συνδυάζοντας την
αρχή του Προσωρινού Πολιτεύματος τουῦ 1822 βάσει του Μινίστρου της Θρησκείας και τουῦ
Πολιτικού Συντάγµατος του 1827 περί του Γραμματέα τουῦ Δικαίου καὶ της Παιδείας, οπότε
είναι εκεΐίνος που προοιωνίζει τη λειτουργία ενός Ὑπουργείου Παιδείας καὶ Θρησκευμάτων
µε τη σηµασία που η διάχυση των χριστιανικών εκπαιδευτικών αξιῶν ευαγγελίζεται για το
φωτισμό του γένους καὶ την εξύψωση του ε:7ι7ι*κα1κ!ι1ςοτ΄;1 έθνους µετά την πολύχρονη σκλαβιά.
Ἕνας σχεδιασμός τοῦ Καποδίστρια ἐμεινε Με’ξπλήρωτος, η απόδοση τῶν εθνοκών κτηµάτων
στους ακτήµονες, αφού είχαν περιέλθει σε καθεστώς υποθήκης λόγω τῶν δανείων της
Ανεξαρτησίας των ετών 1824-1825, προὐπάθεση απαραίτητη Ύια΄ τη σχεδιαζόµενη
συνταγματική ολοκλήρωση της Ελλάδας. Ἡ δολοφονία του, στις 27 Σεπτεµβρίου, ήταν η
µόνη αναπότρεπτη επέµβαση στο ἐργο του, αλλά, όπως έγραφε ιστο φίλο τουῦ Εὐνάρδο, στις
14 Σεπτεµβρίου 1931, λίγες μέρες πριν τη θυσία του: “Ούτε ο φόβος τῶν μηχανορραφιών καὶ
των ραδιούργων, ούτε αι µακραί συκοφαντικαί στήλαι µερικών εφημερίδων (εννοείται ιδίως
του Πολυζωίδη), δε θέλουν …,: παρρεκλίνει ποτέ της πορείας, την οποία εχάραξα εις την ζωήν
μου […]. Θα συνεχίσω εκπληρών πάντοτε το χρέος µου, ουδόλως φροντίζων περί του εαυτού
μου, και ας γίνει ὅτι γίνει […].
@@@ 6 @@@
Καῑ ἦταν πραγµατιστής καὶ ὣς προς αυτή τη δήλωση ψυχής, η οποία, όσο κι αν τυχαίνουν οι
όποιοι. επικριτές του οποιουδήποτε ιδεολογήµατος, κανεῖς, ὡὠστόσο, δεν µπορεί να
αμφισβητήσει την αµετάκλητη στάση του για την ελληνική υπόθεση πέρα από κάθε φόβο για
τη ζωή του. Ἐν τέλει, οι ασήμαντοι άνθρωποι αλλάζουν συνεχώς τη συμπεριφορά και τις
θέσεις τοὺς, οι σημαντικοί αλλάζξουν τον κόσμο. Ο Καποδίστριας ανήκει στη δεύτερη
κατηγορία Ανθρώπων ως Χριστιανός πραγµατιστής , ως ο σοφός Ευρωπαίος, ο γνήσιος
δηµιουργός του Ελληνικού Κράτους, ο οποίος πάνω από οποιαδήποτε ι:ι;ζρε…:ιόττ1*ι:κ’πι άφησε
.. παρακαταθήκη αιώνια την αγιοσύνη του έργου του για το παρόν και το μέλλον της πατρίδας
του..
…”
